Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi

Yasaklanmış Haklar İadesi

Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi

Bazı durumlarda hükümlüllere ceza verilmesinin yanı sıra belirli hakları kullanmaktan da yoksun bırakılması söz konusu olur. Ancak söz konusu yasaklanmış hakların geri alınması mümkündür. Yasaklanmış hakların iadesi konusu 5352 Sayılı Adli Sicil Kanunu md. 13/A’da düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre belli şartların yerine getirilmesi durumunda yasaklanmış hakların geri verilmesi mümkündür.

Bu koşullardan ilki mahkûm olunan cezanın infazının tamamlandığı tarihten itibaren üç yıllık bir sürenin geçmiş olmasıdır. 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun md. 4. uyarınca mahkûmiyet hükümleri kesinleşmedikçe infaz olunamaz. Dolayısıyla öncelikle hükmün kesinleşmiş ve infazının da tamamlanmış olması gerekir.

Mahkûm olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukukî nedenle son verilmiş olması halinde ise yasaklanmış hakların iadesi yoluna gidilebilmesi için, hükmün kesinleştiği tarihten itibaren beş yıl geçmesi gerekir. Ancak, bu süre kişinin mahkûm olduğu hapis cezasına üç yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olamaz.

Bu koşullardan ikincisi kişinin bu süre zarfında yeni bir suç işlememiş olması ve hayatını iyi halli olarak sürdürdüğü hususunda mahkemede bir kanaat oluşmasıdır. Burada yalnızca aleyhinde kesinleşmiş başkaca bir mahkûmiyet hükmünün olmaması yeterli olmayıp hayatını iyi halli olarak sürdürdüğü konusunda bir kanaat oluşması arandığı görünmektedir. Yasaklanmış hakkın geri verilmesi hususunda karar verecek Mahkemeye bir takdir hakkı tanınmış olduğu görülmektedir.

Yasaklanmış hakların geri verilmesi başvurusu hükümlü yahut vekilinin talebi ile olacaktır. Başvuru, hükmü veren mahkemenin veya hükümlünün ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkemeye yapılacaktır. Mahkûmiyet hükmü Asliye Ceza Mahkemesi vermiş ise memnu hakkın iadesini de yine Asliye Ceza Mahkemesi’ne yapılacak başvuru ile mümkün olacaktır. Yetkili Mahkeme ise mahkûmiyet hükmü veren yer mahkemesi veya hükümlünün hâlihazırdaki ikametgâhının bağlı olduğu yer mahkemesidir.

Mahkeme, bu husustaki kararını genellikle dosya üzerinde inceleme yaparak vermektedir. Ancak Cumhuriyet savcısını ve hükümlüyü dinlemek suretiyle de verebilir.

5352 Sayılı Adli Sicil Kanunu 13/A hükmü 5. fıkrası uyarınca, yasaklanmış hakların geri verilmesi talebi üzerine mahkemenin verdiği karara karşı, kanun yollarına başvuru yolu açıktır. Yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin karar, kesinleşmesi halinde, adlî sicil arşivine kaydedilir.